Woda, czyli związek wodoru i tlenu, jest gwarantem życia na naszej planecie. W formie płynnej i stałej (lód) pokrywa około 70% powierzchni Ziemi, a w otaczającej nas atmosferze występuje jako para wodna. Jest ona też głównym składnikiem naszego ciała, stanowi około 60-65% masy dorosłego człowieka. Większą zawartość wody w organizmie mają dzieci, u osób starszych jej ilość spada. Nie da się żyć bez wody, gdyż jest niezbędna do procesów życiowych wszelkich organizmów żywych. Dlaczego tak jest? Wyjaśniamy w poniższym artykule.
Ważne funkcje wody w organizmie
Woda w organizmach żywych jest dobrym rozpuszczalnikiem dla obecnych tam substancji. Jest obecna zarówno w przestrzeni wewnątrzkomórkowej, jak i pozakomórkowej (przestrzeń śródkomórkowa i osocze krwi). Znajdziemy ją również w przewodzie pokarmowym, dokąd wydzielana jest w postaci śliny, soku trzustkowego czy soku żołądkowego.
Każda komórka naszego ciała składa się w 70% z wody będącej roztworem różnych substancji. Znajdziemy tam związki organiczne o małej masie cząsteczkowej, jony nieorganiczne oraz rozpuszczone makrocząsteczki. Część związków nierozpuszczalnych jest w niej zawieszona.
Dzięki obecności wody w komórkach organizmu mogą zachodzić różnorodne procesy biochemiczne.
Woda jako podstawa zachodzących w organizmie procesów
Ile ważnych funkcji pełni woda, umożliwiając prawidłowe funkcjonowanie tak skomplikowanej „maszyny”, jaką jest ludzki organizm, nie trzeba nikogo przekonywać. Warto jednak uświadomić sobie pewne zależności, o których na co dzień nie pamiętamy.
W czasie trawienia pokarmów w jelicie duża część przyjmowanego pokarmu jest rozkładana na drobne cząstki rozpuszczalne w wodzie. Umożliwia to ich wchłanianie do krwi, a następnie przestrzeni międzykomórkowych i do samych komórek ciała.
Należy wspomnieć także o tym, że to dzięki obecności wody regulowana jest ciepłota organizmu. Potrafi ona pochłonąć nadwyżkę ciepła i usuwane jest ono wraz z oddechem oraz w trakcie parowania wody przez skórę.
Roztwory wodne w organizmie służą także do nawilżania skóry, błon śluzowych i gałki ocznej. Są one również niezbędne do zapewnienia ruchomości naszych stawów.
Dlaczego odpowiednie nawodnienie jest tak ważne?
Dostarczanie wody do organizmu z zewnątrz we właściwej ilości jest warunkiem przeżycia. O ile bez jedzenia możemy wytrzymać nawet miesiąc, to bez wody człowiek umiera w ciągu kilku dni. W wyniku procesów fizjologicznych tracimy w ciągu doby (i musimy uzupełnić) około 3-6% wody obecnej w ustroju. Trudno określić dokładne zapotrzebowanie indywidualne, zależy ono bowiem między innymi od:
- wieku człowieka,
- aktywności fizycznej,
- wilgotności i temperatury otoczenia.
Dlaczego niedobór wody jest groźny dla zdrowia?
Odwodnienie ciała powoduje pogorszenie ukrwienia. Jakie są tego konsekwencje? W wyniku niedostatku wody i następującego niedokrwienia organizmu mogą pojawić się:
- zaburzenia koncentracji i pamięci;
- zaburzenia koordynacji ruchów;
- bóle głowy;
- zaburzenia pracy serca;
- problemy trawienne;
- wysychanie błon śluzowych, co powoduje podatność organizmu na wnikanie patogenów.
Jak dostarczamy wodę do organizmu?
Wodę przyjmujemy nie tylko w postaci płynu. Pokarm również zawiera pewną jej ilość. Jednak co najmniej 1,5 litra wody w formie napojów jest konieczne jako uzupełnienie codziennych strat związanych chociażby z parowaniem wody ze skóry, oddawaniem moczu czy utratą pary wodnej z oddechem.
Woda, którą pijemy w naszych domach, nie jest czystym związkiem chemicznym złożonym z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu. Może ona bowiem zawierać różnorodne substancje – zarówno organiczne, jak i nieorganiczne.
Jakość wody pitnej
Wodę, która płynie z naszych kranów, pozyskuje się z naturalnych ujęć wodnych i oczyszcza w zakładach uzdatniania wody. W wodzie z naturalnego ujęcia płynącej do nas wodociągami mogą znajdować się m.in. jony chlorkowe, siarczanowe, wodorowęglanowe, krzemianowe, sodowe, potasowe, wapniowe, magnezowe, żelazowe i żelazawe oraz manganowe. Usuwa się z niej natomiast części stałe (ziemię, piasek, lekkie cząstki zawieszone) oraz poddaje dezynfekcji, żeby pozbyć się patogenów. Woda taka nadal może zawierać inne substancje znajdujące się w naturalnym źródle, z którego ją pozyskano. Przede wszystkim są to naturalne sole mineralne, ale niestety są to także skażenia wynikające z zanieczyszczenia środowiska wskutek działalności człowieka – czy to przemysłowej, czy rolniczej.
Najczęstsze z trujących składników to związki z ropy naftowej i benzyny, związki powstałe z rozkładu tworzyw sztucznych, rozpuszczalniki, codziennie używane przez nas detergenty, środki ochrony roślin, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne oraz jony metali ciężkich, czyli kadmu, ołowiu i rtęci.
Najtrudniej jest usunąć z wody niepożądane związki, które są w niej dokładnie rozpuszczone.
W rurach, którymi woda do nas płynie, może nastąpić jej wtórne zakażenie bakteriami, grzybami czy wirusami.
Mimo tych wszystkich zagrożeń woda w kranach w Polsce spełnia normy dla wody zdatnej do picia. Przyjrzyjmy się jednak różnicy między nią a wodą naturalną.
Woda pitna a naturalna
Zarówno woda pobierana ze źródeł powierzchniowych, jak i podziemnych wód gruntowych zawiera substancje mineralne, które wypłukała ze skał i gleby. Jej odczyn jest zatem zależny od tego, jakie jony zawiera. Często ma ona odczyn zasadowy wynikający z rozpuszczonych w niej związków, takich jak np. wodorowęglan wapnia. Jeśli zawiera rozpuszczony dwutlenek węgla i kwasy organiczne wypłukane z gleby, to może mieć odczyn kwaśny. Mimo iż nie uważa się wody lekko kwaśnej za szkodliwą dla zdrowia, to wskazuje się korzyści dla organizmu z picia wody o odczynie zasadowym. Woda z kranu zazwyczaj ma odczyn zbliżony do obojętnego (pH 7).
Wydaje się bardzo ważne, abyśmy zwracali uwagę na jakość wody, którą codziennie pijemy. Rozpuszczone w niej związki mineralne są bowiem bardzo przydatne naszemu organizmowi. Wapń sprzyja zdrowiu kości. Magnez reguluje pracę serca, mięśni i układu nerwowego. Potas dba o serce i układ krwionośny. Sód reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. A to tylko wybrane przykłady.